بسیاری از حیوانات ظرفیت برای به اشتراک گذاشتن احساسات با خویشاوندان خود دارند.
اما مطالعه جدیدی که توسط محققان موسسه Gulbenkian de Ciência در پرتغال انجام شده، شواهدی از مکانیسم‌های شیمیایی در پس احساس ترس در میان گورخرماهی ارائه کرده و اشاره کرده که همدلی انسان می‌تواند صدها میلیون سال پیش از اجداد آبزی ما شروع شده باشد.
دیدن واکنش سایر اعضای یک گروه اجتماعی با ترس برای پیشبینی خطر مفید است. وقتی مجموع موجودات یک گونه با چشم‌های متعدد مراقب هستند، اگر بتواننند وحشت دیگران را در یک نگاه تشخیص دهند، شانس بیشتری برای زنده ماندن دارند.
ماهی نیز از این قاعده مستثنی نیست. مطالعات قبلی روی گورخرماهی ( Danio rerio ) بینش‌هایی را در مورد انتقال هشدار، و افزایش سطح کورتیزول در ناظران نزدیک، ارائه کرده.
شاید تعجب آور باشد که میزان ترس ناظران به این بستگی دارد که آیا دوستان آنها مضطرب به نظر می‌رسند یا به هم از نظر گونه‌ای نزدیک هستند یا نه. هرچه شباهت بین ماهی‌ها بیشتر باشد، واکنش استرس در بیننده‌ای که در حال تماشای پریشانی است، بیشتر می‌شود.
مرکز سیگنال دهی احساسی در حیواناتی مانند خود انسان‌ها، پپتید اکسی توسین است . اگرچه معمولاً از این هورمون به عنوان هورمون عشق یاد می‌شود ، اما به دلیل اینکه چگونه تعامل اجتماعی را هم باعث می‌شود، عملکرد آن را بسیار متنوع‌تر می‌کند.
برای درک بهتر نقش این هورمون در انتقال ترس در گورخرماهی، محققان از انواع جهش یافته استفاده کردند که نسخه‌های شکسته این ماده شیمیایی و دو گیرنده آن را داشتند.
از آنجایی که گورخرماهی – مانند سایر ماهی ها- هنگام آسیب دیدگی یک نشانه شیمیایی از پوست خود آزاد می‌کنند که در افراد مجاور نیز واکنش ایجاد می‌کند، محققان ماهی‌های ناآشنا را در محفظه‌های جداگانه ای قرار دادند طوری آنها هنوز می توانستند شنای دیگران را ببینند. این کار به محققان اجازه داد تا کنترل‌‌گرها را تغییر دهند و نشانه‌های شیمیایی را به دلخواه خود به آب اضافه یا خودداری کنند.
ماهی‌هایی که دارای هورمون‌ها و گیرنده‌های اکسی توسین عملکردی بودند، با تماشای یک دسته پریشان از دور، همانطور که انتظار می‌رفت ترشیدند و در جا خشکشان زد. با این حال، نسخه‌های جهش‌یافته گورخرماهی واکنش متفاوتی داشت و مراقب همسایگان وحشت‌زده خود بود.
تحقیقات بعدی روی ماهی‌ها با استفاده از نشانگرهای فعالیت عصبی، پاسخ‌ها را در اعماق مغز آنها ردیابی کرد و شباهت‌هایی بین نواحی مسئول واکنش‌های آنها و آن‌هایی که مسئول انتقال عواطف در جوندگان بود، پیدا کرد.
بر اساس این یافته‌ها، می‌توان نتیجه گرفت که زیست شناسی تجربه استرس پس از مشاهده پاسخ های ترس در دیگری به اندازه کافی در تمام مهره‌داران مشابه است و در اجداد مشترک تکامل یافته است.
در ساده‌ترین شکل، انتشار اکسی توسین می‌تواند به سادگی رفتارهای ماهی را بازتاب دهد. برای مثال، دیدن ناراحتی در یک ماهی ممکن است واکنش درونی مشابهی را در همسالان خود ایجاد کند.
محققان ویدئو کلیپ‌هایی از ماهی‌های دیگری را که در حالت پریشانی یا خنثی بودند، قبل از اینکه آنها را در مجاورت ماهی‌های دیگر قرار بدهندِ نشان دادند.
جالب اینجا بود که ماهی‌ها ترجیح داد افرادی را که قبلاً مضطرب دیده بودند در آغوش بگیرد تا ماهی‌های خنثی را.
ما میلیون‌ها سال تکامل داشته‌ایم و سیستم‌های همدلی ما این همه مدت تکامل یافته‌اند.وسوسه انگیز است که فکر کنیم ابزار بیوشیمیایی مسئول رفتارهای اجتماعی ما بر پایه هایی بسیار شبیه به مکانیسم های سرایت ترس در ماهی‌ها باشد.
منبع
